Τόπος εργασίας αλλά και προσωρινής κατοικίας ψαράδων στη λιμνοθάλασσα η Πελάδα είναι κατά κανόνα ξύλινη κατασκευή πάνω σε πασσάλους σε μικρό ύψος πάνω από την επιφάνεια της λιμνοθάλασσας ή και της στεριάς για να εξασφαλίζεται από πλημμύρα .
Αρχιτεκτονική
Ο φέρων σκελετός όπως και το δάπεδο της είναι ξύλινος και τα στοιχεία πληρώσεως καθώς και η στέγη από καλάμια και αδιάβροχο χορτάρι. Η όλη κατασκευή είναι ελαφριά, αντισεισμική, παρέχει μόνωση και προσαρμόζεται άριστα με το περιβάλλον.
Ο τύπος αυτός είναι διαχρονικός και δεν κατατάσσεται σε συγκεκριμένη περίοδο.
Oι πελάδες φτιάχνονταν άλλοτε μεμονωμένες και άλλοτε σε ομάδα, σε στρατηγικά σημεία της λιμνοθάλασσας (Τουρλίδα, Πλώσταινα, Κλείσοβα κ.α.), εκεί όπου θα υπηρετούσαν καλύτερα τους παραπάνω σκοπούς.
Όλα τα υλικά δόμησης ήταν αυτά που πρόσφερε το τοπικό φυσικό περιβάλλον και υπήρχαν αυτοφυή στο ευρύτερο περιβάλλον της λιμνοθάλασσας.
Πάσσαλοι από φτελιές και στηρίγματα από αλμυρίκια. Σκελετοί τοιχοποιίας από χοντρό καλάμι και δέσιμο με μάτσα από ψαθί. Η επένδυση των τοίχων και της οροφής είναι από πλεγμένα ψαθιά και ψιλά νεροκάλαμα. Το ψαθί μετά από στέγνωμα στο ήλιο και την κατάλληλη επεξεργασία αποτελούσε το σχοινί σ΄ αυτές τις κατασκευές, αλλά και πλεχτό, ήταν το χαλί ή το στρώμα που ξεκούραζε τα ηλιοκαμένα τους κορμιά.[/vc_column_text]
“Πελάδα” καλύβη Ψαρά: Μεσολόγγιον Δεκαετία 1920 _ Πηγή: Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)
Ιστορία
Oι πελάδες, ήταν οι μικρές ταπεινές καλύβες των ψαράδων, απαραίτητα λειτουργικά στοιχεία της παραδοσιακής αλιευτικής ιεροτελεστίας. Ήταν τα ζωτικά καταλύματα που προστάτευαν τους φτωχούς εργάτες της λιμνοθάλασσας από τα απροσδόκητα μπουρίνια, που τους μάζευαν σε μικρές και μεγάλες παρέες για περιστασιακές ούζο κατανύξεις κατά τις κρύες χειμωνιάτικες βραδιές, που τους πρόσφεραν ένα αχυρένιο στρώμα και μερικές ώρες ύπνο και ξεκούραση ενδιάμεσα στην αλιευτική τους βάρδια. Για πολλά χρόνια υπήρξαν και κατοικίες για τις οικογένειες των ψαράδων αφού τα πενιχρά τους έσοδα, δεν έφταναν για να ενοικιάσουν ή να κατασκευάσουν σπίτια.
Δισπηλιό- Πηγή mixanitouxronougr
Αυτός ο τύπος κτίσματος εμφανίζεται από τη νεολιθική εποχή ,βλ. ΔΙΣΠΗΛΙΟ Καστοριάς, εκτεταμένος λιμναίος οικισμός της Μέσης και Νεότερης Νεολιθικής, από τους σημαντικότερους και παλαιότερους του είδους στην Ευρώπη.
Πηγές
- “Το Μεσολόγγι που έφυγε μέσα από τα Αρχεία της “Διεξόδου”
- ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΟΥ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ, 1999, Εργασία: Κωδικοποίηση και αποδελτίωση κτισμάτων και μνημείων της πόλης του Μεσολογγίου που παρουσιάζουν αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον και εντοπισμός ιστορικών τόπων της πόλης
- https://xiromeropress.gr/ “Αφιέρωμα: Οι πελάδες του Μεσολογγίου” , 29/9/2017
- https://www.mixanitouxronou.gr/
