Ένα μοναδικό πάντρεμα στεριάς και νερού. Εκεί που σμίγουν οι δυό θάλασσες και ο θεοπόταμος Αχελώος εκβάλλει τα νερά του.
Σύντομη περιγραφή
Η διαδρομή μας αυτή διέρχεται από πολύμορφο μωσαϊκό, Το υγρό στοιχείο με τη χέρσο παντρεύονται πολύμορφα και δημιουργούν τοπίο μοναδικό στον ελλαδικό χώρο. Εκεί που τελειώνει η πεδιάδα του Αχελώου, στους αχανείς ορίζοντες, έχει κανείς έντονη την αίσθηση της ελευθερίας. Θα συναντήσουμε χέρσα σαν στέπα βοσκολίβαδα, όπου βόσκουν ανέμελα αγελάδες κι άγρια άλογα. Στις ρηχές λιμνοθάλασσες, τις γεμάτες νησίδες με αρμυρίθρες, φωλιάζουν απειλούμενα πουλιά. Λουρονησίδες με αμμόλοφους, ντυμένους με θαλασσόκεδρα και στολισμένους με θαλασσόκρινα, ορίζουν το τοπίο στο πέλαγος. Στην πορεία μας θα διέλθουμε από βραχώδεις λόφους που υψώνουν τις ράχες τους στον ορίζοντα, καλυμμένους με αιωνόβιες αγριελιές και μεσογειακή χλωρίδα με θάμνους και αγριολούλουδα. Ο πλούτος των λιμνοθαλασσών της Θολής και του Παλιοπόταμου, θρέφει με τη μεγάλη παραγωγή ψαριών πληθώρα ψαροφάγων πουλιών. Σμήνη από χιλιάδες υδρόβια πουλιά, παρυδάτια και Φοινικόπτερα, κοσμούν τους χειμώνες το τοπίο. Κρυφές αμμουδερές ακτές κρατούν μεγάλο βαθμό φυσικότητας κι η πεζοπορία ως αυτές αποτελεί πρόκληση.
Εκτεταμένη περιγραφή
Στη διαδρομή μας αυτή θα περιπλανηθούμε σε τόπους ανοιχτούς, με αχανείς ορίζοντες και θα απολάβουμε την αίσθηση ελευθερίας.
Στην απόληξη της πεδιάδας του Αχελώου, καθώς προσεγγίζουμε τις λιμνοθάλασσες, το αλμυρό στοιχείο σταδιακά διεισδύει στο τοπίο και αποτυπώνεται στη βλάστηση. Οι καλλιέργειες πια δεν ευνοούνται στην αλατότητα. Ανοιχτοί λειμώνες σαν στέπα, ντυμένοι με φυτά ανθεκτικά στο υφάλμυρο περιβάλλον, αποτελούν βοσκότοπο για αγελάδες ντόπιας φυλής οι οποίες βόσκουν εδώ ελεύθερα. Στο ίδιο τοπίο συναντούμε και μια ομάδα αγρίων αλόγων της αρχέγονης ελληνικής φυλής της Πίνδου. Κάποια είδη πουλιών έχουν εδώ ενδιαίτημα, όπως οι Μικρογαλιάντρες, οι Κατσουλιέρηδες, οι Πετροτουρλίδες κι άλλα.
Η πρώτη λιμνοθάλασσα που συναντούμε είναι η Θολή. Πλέγμα αλμυρόβαλτων απλώνεται τριγύρω στις όχθες της και μικρές νησίδες με αλόφυτα διασπούν το μονότονο της μεγάλης υδάτινης επιφάνειά της. Γελογλάρονα, Νανογλάρονα, Ποταμογλάρονα, Αργυροπελεκάνοι, Καλαμοκανάδες, φωλιάζουν με ασφάλεια. Οι ίδιες θέσεις τους χειμώνες φιλοξενούν χιλιάδες κορμοράνους, ερωδιούς, ενώ στα ρηχά νερά είναι σπαρμένα κοπάδια από αγριόπαπιες, φαλαρίδες και φοινικόπτερα. Οι πληθυσμοί των ειδών αυτών είναι συχνά οι μεγαλύτεροι που απαντούν στην χώρα μας.
Τμήμα της Θολής δέχεται σημαντικό όγκο γλυκών νερών, πράγμα που επιδρά στη βιοποικιλότητα. Σε μεγάλη έκταση γύρω από την εκβολή τους αναπτύσσονται πυκνοί καλαμιώνες, που φιλοξενούν είδη οργανισμών που δεν απαντούν στο αλμυρό στοιχείο. Τριγύρω από τους καλαμιώνες απλώνεται μια ζώνη με τον σπάνιο πλέον οικότοπο των υγρολίβαδων. Χαλκόκοτες, Χουλιαρομύτες, Λασπότρυγγες, Νεροκοτσέλες κι άλλα σημαντικά είδη πουλιών έχουν εδώ ενδιαίτημα.
Στα βόρεια της Θολής υψώνεται ο στενόμακρος λόφος του Ταξιάρχη. Αγριελιές αιώνων πάνω σε βραχώδες έδαφος ντύνουν το λόφο. Σε πλάτωμα της ράχης του ο δρόμος μας οδηγεί στην μεταβυζαντινή μονή Ταξιαρχών. Ο λόφος τους χειμώνες αποτελεί κατάλυμα σπάνιων αρπακτικών, όπως ο Στικταετός και ο Βασιλαετός, αλλά και πιο κοινών, όπως οι Γερακίνες και τα Ξεφτέρια.
Βόρεια της Θολής συναντούμε το Θολό. Ένας τόπος με ποικίλα χαρακτηριστικά κι επιμέρους ενδιαιτήματα για την άγρια ζωή. Συνδυάζει το γλυκό με αλμυρό στοιχείο με συστάδες αρμυρικιών, αλμυρόβαλτο, στεπώδη λειμώνα, συστάδες καλαμιώνα, υγρολίβαδα με ψαθιά, λασποτόπια και εποχικούς νερόλακκους. Γουρούνια ελεύθερης βοσκής συνυπάρχουν εδώ με αγελάδες κι άγρια άλογα.
Δυτικότερα συναντούμε τη λιμνοθάλασσα του Παλιοπόταμου. Εδώ ήταν μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα η εκβολή του Αχελώου. Η ρηχή λιμνοθάλασσα έχει αντίστοιχα χαρακτηριστικά με αυτή της Θολής, με την κυριαρχία αλμυρόβαλτων και ανοιχτών λασποτοπιών. Ιδανικός τόπος για υδρόβια πουλιά, παρυδάτια και Φοινικόπτερα.
Παράπλευρα του Παλιοπόταμου, στα δυτικά, αναπτύσσεται μια ακόμα λιμνοθάλασσα, η Σκόφα. Η όχθη της άπτεται με δυο νησίδες, την ομώνυμη Σκρόφα και τη μικρότερη Σκροφοπούλα. Στα βόρεια δεσπόζει στο τοπίο, το βουνό Κουτσιλάρης, καλυμμένο με πλούσια μεσογειακή βλάστηση από φρύγανα, θάμνους και δέντρα.
Από τον Κουτσιλάρη αρχίζει την πορεία της προς τα ανατολικά η μεγαλύτερη λουρονησίδα της χώρας. Καταλήγει μετά από 17χλμ στο ιχθυοτροφείο Προκοπάνιστος. Αποτελεί το φυσικό όριο των λιμνοθαλασσών με την ανοιχτή θάλασσα. Σημαντικά τμήματά της αποτελούνται από λοφώδεις αμμοθίνες με γλυκό υδροφορέα και σπάνιο τύπο βλάστησης, με μυρτιές, πικροδάφνες και αγριελιές. Εδώ φωλιάζουν Θαλάσσιες Χελώνες (Caretta caretta).
Στη πορεία μας στη λουρονησίδα αξίζει να επισκεφθούμε τα παραδοσιακά ιχθυοτροφεία τα οποία θα συναντήσουμε αντίστοιχα στη Θολή και τον Παλιοπόταμο. Οι ψαράδες, αιώνες τώρα ακολουθούν τους ετήσιους κύκλους των ψαριών κι απολαμβάνουν κι αυτοί από τη μεγάλη βιολογική παραγωγή της περιοχής.
Σχεδιασμός Διαδρομής
Κείμενα: Γιάννης Ρουσόπουλος