Το Μεσολόγγι στη θύελλα του Τουρκο-βενετικού πολέμου. Η εποχή της ακμής (1740-1770). Οι ναυτικές δραστηριότητες. Η παραγωγή και η εμπορία προϊόντων. Η εκπαίδευση στο Μεσολόγγι. Ο Ρωσο-Τουρκικός πόλεμος (1770-1774) και η 2η καταστροφή της πόλης.
Το 1701 πέφτει η Ναύπακτος στα χέρια των Οθομανών και μέχρι το 1740 σταδιακά οι δραστηριότητες του λιμανιού της Ναυπάκτου περνούν στο Μεσολόγγι. Το 1714 με τον Τουρκο-Βενετικό πόλεμο το Μεσολόγγι υφίσταται μεγάλες καταστροφές.
Οι Ναυτικές Δραστηριότητες
Όμως από το 1740 μέχρι το 1774 το Μεσολόγγι είναι από τις μεγάλες ναυτικές κοινότητες (όπως εκείνες του Γαλαξιδίου, του Κρανιδίου και των νησιών). Το εμπορικό του ναυτικό ακολουθεί συνεχώς ανοδική πορεία. Το 1735 διαθέτει 30 καράβια, το 1741 ο αριθμός τους αυξάνει σε 40-50 καράβια. Το 1764 τα πλοία γίνονται 75 (με χωρητικότητα 10.640 τόνων σε σύνολο 615 ελληνικών πλοίων). Απ’ αυτά, τα 57 είναι κατασκευασμένα σε ελληνικούς ταρσανάδες (ναυπηγεία).
Πολλά προϊόντα διακινούνται με μεσολογγίτικα πλοία στην Ιταλία, ενώ στη 10ετία 1750-1760 εξάγεται ξυλεία στη Γαλλία με μεσολογγίτικα καράβια. Το Μεσολογγίτικο εμπόριο συναγωνίζεται το Βενετικό και το Γαλλικό.
Η Παραγωγή προϊόντων
Στην περιοχή καλλιεργείται σταφίδα και σε μεγάλες εκτάσεις σιτάρι σκληρης ποιότητας που εξάγεται μέχρι τη Σμύρνη και την Κρήτη (πηγή από έγγραφο του Γάλλου προξένου στην Άρτα προς το Υπουργείο Ναυτικών της Γαλλίας στις 5-5-1745) Από τα δάση Αιτωλικού και Μεσολογγίου εξαγόταν ξυλεία βιοτεχνική (για βαρελοποιία) αλλά και οικοδομική ή για οικιακή χρήση (ναυπηγική ξυλεία εξαγόταν από την Β.Ακαρνανία).
Από έγγραφα πληροφορούμαστε εγκατάσταση και λειτουργία Μεσολογγίτη προξένου (δηλ. πράκτορα) στην Κέρκυρα. Στο Μεσολόγγι υπάρχει και Γαλλικό υπο-προξενείο.
Αμέτρητα μονόξυλα μεταφέρουν προϊόντα από τις εκβολές του Αχελώου και σ’ όλη τη Λιμνοθάλασσα.
Η εκπαίδευση
Στα 1760 ιδρύεται η Παλαμαϊκή Σχολή, που είναι κοινοσυντήρητη. Αριθμεί περί τους 300 μαθητές από διάφορες περιοχές. Ο γιος του Παναγιώτη Παλαμά, Γρηγόριος, διατήρησε τη σχολή μέχρι το 1821.
Το 1762 το Πατριαρχείο συστήνει στο Μεσολόγγι τη ‘’Σχολή Ελληνικών Μαθημάτων’’. Γι’αυτή τη σχολή οι πληροφορίες δεν είναι σαφείς σε ποιο βαθμό η σχολή λειτουργεί αυτόνομα ή συλλειτουργεί με την Παλαμαϊκή Σχολή στα επόμενα χρόνια.
Ρωσο-Τουρκικός Πόλεμος και η 2η καταστροφή
Ο Α’ Ρωσο-Τουρκικός Πόλεμος γίνεται στα χρόνια 1770-1774.
Η υποκινούμενη από τη Ρωσία (Μεγ.Αικατερίνη) εξέργερση των Ελλήνων καταστέλλεται βίαια από τους Τούρκους. Το επαναστατημένο Μεσολόγγι με τον Παναγιώτη Παλαμά έφτιαξε οχυρωματικό έργο (τάφρο) γύρω από την πόλη και οχύρωσε νησίδες της λιμνοθάλασσας.
Η Ρωσία δε βοηθάει τους επαναστατημένους. Εκτός αυτού οι Δουλτσινιώτες πειρατές από την Αλβανία επιτίθενται στη Δυτ. Ελλάδα και στην Αιτωλία. Οι κάτοικοι του Μεσολογγίου μετά από αντίσταση μιας εβδομάδας καταφεύγουν στο Αιτωλικό και στα Επτάνησα. Η πόλη καίγεται και καταστρέφονται τα 80 πλοία της. Στο Αιτωλικό, μετά από αντίσταση ενός μήνα, οι κάτοικοι κάνουν έξοδο από τον κλοιό της πολιορκίας με σημαντικές απώλειες και αιχμαλωσία όλων των αμάχων.
