Η διαδρομή που αναδεικνύει τους ορίζοντες, τους οικοτόπους της αλμύρας, τα πουλιά και την αλιευτική παράδοση.
Πρόκειται για την καλύτερη διαδρομή που μπορεί να κάνει κανείς, με αυτοκίνητο ή ποδήλατο, για παρατήρηση πουλιών και αναψυχή σε μικρή απόσταση από την πόλη. Τον χειμώνα θα συναντήσουμε ιδιαίτερα μεγάλους πληθυσμούς από αγριόπαπιες, ερωδιούς, κορμοράνους, πελεκάνους, ενώ κατά τη μετανάστευση χιλιάδες παρυδάτια πουλιά που διέρχονται από αυτόν τον ιδιαίτερο οικότοπο. Σπάνια και απειλούμενα είδη φωλιάζουν εδώ. Στη διαδρομή θα συναντήσει κανείς τα στοιχεία της παραδοσιακής αλιείας με την αλιευτική μέθοδο της λάμπας και την ύπαρξη των ιβαριών. Ακόμη, ενδιαφέροντα ιστορικά στοιχεία για την Αγία Τριάδα και την παγκοσμίως μοναδικής στρατηγικής σημασίας μάχη της Κλείσοβας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η Ανατολική Κλείσοβα με τους καλαμιώνες ως διακριτό οικοσύστημα με διαφορετικά οικολογικά χαρακτηριστικά, αλλά και η αλληλεπίδρασή του με το σύστημα της κεντρικής Κλείσοβας. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο περιηγούμενος δύναται να ζήσει μια όμορφη εμπειρία κατά το ηλιοβασίλεμα. Γοητευτικές εικόνες και χρώματα θα αντικατοπτρίζονται στα ήρεμα νερά της λιμνοθάλασσας.
Το τοπωνύμιο “Κλείσοβα’ αφορά την ανατολικότερη γωνιά της πιό μεγάλης ενιαίας λιμνοθάλασσας της Μεσογείου που είναι αυτή του Μεσολογγίου. Στα τέλη του 19ου αιώνα, κατασκευάστηκε ο δρόμος της Τουρλίδας, με αφετηρία από τα νότια της πόλης, ο οποίος έτμησε τα ρηχά νερά της μεγάλης λιμνοθάλασσας. Ο δρόμος κατέληξε στη θάλασσα του Πατραϊκού κόλπου, στην τοποθεσία Τουρλίδα κι αποτελεί έκτοτε το δυτικό όριο της λιμνοθάλασσας Κλείσοβας.
Ανατολικότερα της προαναφερόμενης περιοχής εκβάλει ο ποταμός Εύηνος. Τα φερτά υλικά του απλώνονται κατά μήκος της ακτογραμμής, όπως αυτά κατευθύνονται από τα θαλάσσια ρεύματα. Μεσα στον γεωλογικό χρόνο συσσωρεύτηκε άμμος κι άργιλος με τη μορφή μιας ράχης μέσα στα ρηχά νερά, η οποία ενισχύθηκε με θαλάσσια άμμο από τον κυματισμό. Δημιουργήθηκε έτσι μια στενόμακρη λουρονησίδα, που εγκλωβίζει κι αποκόβει από τη θάλασσα χιλιάδες στρέμματα ρηχών νερών. Γεννήθηκε έτσι μια λιμνοθάλασσα, η Κλείσοβα.
Όταν τα νερά στις φάσεις της άμπωτης αποτραβιούνται, μεγάλες εκτάσεις με λασποτόπια εμφανίζονται, τόσο στην θαλάσσια ακτή της Κλείσοβας όσο και στις εσωτερικές παρυφές της. Ο φαινομενικά έρημος αυτός τόπος βρίθει από ζωή. Μεγάλοι πληθυσμοί από ασπόνδυλα ζουν στη λάσπη. Μια μεγάλη ομάδα πουλιών, τα Παρυδάτια, έχουν εδώ τον αγαπημένο τους τόπο και πλούσια τροφή στη λάσπη. Η ομάδα αυτή αριθμεί περισσότερα από 40 είδη. Κάποια μάλιστα απαντούν στην περιοχή με τους μέγιστους πληθυσμούς που δύναται να απαντηθούν στην ελληνική επικράτεια (Λασποσκαλίδρες, Θαλασσοσφυριχτές). Στα λασποτόπια της Κλείσοβας, αλλά και στα γειτονικά της στο Δέλτα του Ευήνου, μπορεί κανείς να παρατηρήσει κάποια είδη με σπάνια ή και ολιγάριθμη παρουσία σε ελληνικό κι ευρωπαϊκό έδαφος (Θαλασσολιμόζα, Ερημοσφυριχτής).
Πάνω στα αμμώδη τμήματα της ράχης της λουρονησίδας συναντούμε πολύ ενδιαφέρουσα είδη παράκτιας χλωρίδας, όπως τα Θαλασσόκρινα. Εδώ φωλιάζουν κάποια σημαντικά είδη πουλιών, όπως η Πετροτουρλίδα και ο Στρειδοφάγος. Στις θαμνοσυστάδες αρμυρικιών θα συναντήσουμε το σπάνιο Κουφαηδόνι. Επίσης, στις παρυφές του δρόμου που θα κινούμαστε, την άνοιξη θα βρούμε ανθισμένη την Κενταύρια της Αιτωλίας, φυτό που δεν συναντούμε αλλού στον κόσμο, παρά μόνο στην περιοχή.
Στο εσωτερικό της Κλείσοβας, ένα πολύπλοκο χαλί από αρμυρίθρες απλώνεται στις παρυφές της υδάτινης επιφάνειας. Είναι οι αλμυρόβαλτοι ή τα σάλτσινα, όπως αποκαλούνται από τους ντόπιους. Τον ίδιο τύπο βλάστησης συναντούμε και σε ένα διάσπαρτο πλέγμα νησίδων, που διασπά τη μονοτονία των αχανών ρηχών νερών. Τα φυτά αυτά αντέχουν την υψηλή αλατότητα κι έχουν σαρκώδη φύλλα και βλαστούς. Αποτελούν υπόστρωμα για να φωλιάσουν προστατευόμενα είδη πουλιών, όπως οι Αργυροπελεκάνοι, οι Καλαμοκανάδες, οι Κοκκινοσκέληδες, τα Ποταμογλάρονα, τα Νανογλάρονα, τα Νεροχελίδονα, κι ά.
Στις μεγάλες υδάτινες επιφάνειες της Κλείσοβας θα δούμε τους χειμώνες συγκεντρώσεις χιλιάδων πουλιών. Κορμοράνοι και Αργυροπελεκάνοι κυνηγούν συντονισμένα κοπάδια ψαριών. Τα Φοινικόπτερα, σαν τα πρόβατα σε λιβάδι, τρέφονται στο βυθό με ασπόνδυλα. Αγριόπαπιες, Φαλαρίδες και Βουτηχτάρια είναι σπαρμένα στο τοπίο. Καστανοκέφαλοι και Λεπτόραμφοι Γλάροι γυροπετούν στα ρηχάδια σαν τις πεταλούδες στα άνθη.
Στα ΒΑ της Κλείσοβας μια έκταση που στο παρελθόν αποκόπηκε με ανάχωμα από το κύριο σώμα της λιμνοθάλασσας, συγκεντρώνει τα γλυκά νερά της περιοχής και έχει εξελιχθεί σε πλούσιο λιμναίο οικοσύστημα. Η βιοποικιλότητα στην έκταση αυτή είναι μεγάλη και διαφορετική από αυτή της κυρίως Κλείσοβας. Τα δυο συστήματα λειτουργούν συμπληρωματικά και χαρίζουν στον επισκέπτη τη δυνατότητα να παρατηρήσει την άγρια ζωή και τη μεγάλη της ποικιλότητα. Οι εκτεταμένοι καλαμιώνες φιλοξενούν εδώ είδη εξειδικευμένα σε αυτό το ενδιαίτημα, όπως τα Καλαμοτσίχλονα, οι Τσιχλοποταμίδες, οι Καλαμοποταμίδες, οι Νερόκοτες, οι Νεροκοτσέλες, ο Κρυπτοτσικνιάς, ο Πορφυροτσικνιάς, οι Λαγγόνες κλπ. Δύναται κανείς να έχει μία ευρύτερη αντίληψη του ανωτέρω τοπίου απ’ το παρατηρητήριο πουλιών που υπάρχει ανάμεσα σε αυτά τα δύο συστήματα.
Αυτή είναι λοιπόν η λιμνοθάλασσα της Κλείσοβας, που μέσα απο την διαδρομή μας θα γνωρίσουμε και θα θαυμάσουμε.
Σχεδιασμός Διαδρομής
Κείμενα: Γιάννης Ρουσόπουλος
